Eerlijk en open

De school had me uitgenodigd om 5 keer anderhalf uur aan de slag te gaan met een groepje leerlingen van 5 en 6 vwo die last hadden van stress.
‘Omgaan met jezelf’ werden de workshops genoemd. Elf leerlingen kwamen: sommigen op eigen initiatief, anderen op uitnodiging van de schoolleider bovenbouw.

De eerste workshop ging het over: hoe werkt stress in je hersenen? Welke verschillende manieren hebben mensen om met stress om te gaan en hoe doe jij het? Met als bonusvraag: wat doe je zelf waardoor je stress erger wordt? Voor de meeste leerlingen een eye-opener: ik maak het zelf erger, met als ‘cliffhanger’: misschien kan ik het dan ook minder erg maken!
Minstens zo belangrijk deze eerste keer was het afspreken van de werkregels waaronder mijn persoonlijke favorieten: ‘storingen gaan voor’, ‘niets is gek’ en ‘ieders persoonlijke ervaring doet er toe’. De leerlingen vonden het een beetje gek die werkregels. Toch plaveien die de weg naar de mogelijkheid om jouw persoonlijke verhaal te mogen vertellen. Bovendien biedt de regel ‘niets is gek’ mij de ruimte om wat ander-dan-anders oefeningen te doen.

Langzamerhand durfden de leerlingen zich te laten raken door de oefeningen en gesprekken. Na workshop twee bleef er al een jongen hangen om mij zijn verhaal te doen: ik ben homo. Behalve mijn ouders weet niemand het en ik vind het in deze nieuwe klas lastig om nieuwe vrienden te maken. Eigenlijk heb ik daar het meeste stress van, niet van het schoolwerk of zo.
In bijeenkomst 3 deden we ontspanningsoefeningen en een oefening om te ervaren hoe jij je grenzen stelt of nalaat te stellen. Dat maakte verhalen los!
Over de manisch depressieve vader bepalend voor de sfeer van het gezinsleven en niet passend bij de levenslust van zijn dochter. Over een ongelijkwaardige vriendschap die en in kil doodzwijgen was ontaard, op het moment dat de leerling besloot haar grenzen aan te geven aan haar vriendin. Over het altijd maar voor anderen willen zorgen, te veel hooi op je vork nemen en vergeten voor jezelf te zorgen. Over de moeite om met boosheid om te gaan, omdat je als vijfjarige werd opgesloten in de kast als je heel boos werd. Over hoe je je niet wilt laten bepalen door wat je oudere zus doet en wat je denkt dat je ouders van je verwachten.
De meeste leerlingen in de groep kenden elkaar al jaren. Ze waren verbaasd deze verhalen van elkaar te horen: “Ik wist wel dat je vader ziek was, maar dat het voor jou zo erg was wist ik niet”, “Jij bent juist iemand van wie ik dacht dat ze nooit kwaad werd!”

De laatste bijeenkomst waarin afscheid nemen (en de stress die dat met zich mee kan brengen) centraal stond, kwam ook dat stille meisje met haar verhaal: “ik voel me schuldig als ik van het leven geniet omdat een van mijn beste vriendinnen dat niet meer kan. Ze is omgekomen met de MH17-ramp.” We hebben het over de kunst om zo afscheid te kunnen nemen dat je kunt waarderen/koesteren wat geweest is en vrij bent om weer verder te gaan. In de slotronde grijpt Karel zijn kans: “ik wil jullie vertellen dat ik homo ben.” Ik heb nog nooit iemand zo zien stralen! De reacties van de andere leerlingen waren hartverwarmend “wat goed dat je dat gewoon vertelt!”

In de evaluatie vertellen de leerlingen hoe fijn ze het hebben gevonden dat er een plek was om je verhaal te doen en hoe troostrijk het is te horen dat ieder een eigen verhaal heeft. De workshops waren heel anders dan ze vooraf verwacht hadden, maar dit hadden ze niet willen missen: “Bijzonder dat iedereen zo eerlijk en open was, dat is normaal op school niet zo.”

Denken vanuit de leerling: dat kunnen leerlingen met een beetje hulp over het algemeen heel goed zelf. Leerlingen de ruimte geven om dat wat ze denken over zichzelf in alle eerlijkheid uit te spreken, met alle (on)zekerheden die daar bij horen, daar kunnen we als docenten en leerlingbegeleiders veel mooi werk doen!

Annemiek Jonker is orthopedagoog, trainer, coach en keuzebegeleider.
Neem contact op